Regels bij biljarten en snooker

Carambolebiljart

Carambolebiljart is in feite gewoon de standaard vorm van biljart. Dit is een spel zonder het gebruik van pockets en het wordt met slechts drie ballen gespeeld. Iedere speler heeft een witte bal en daarnaast is er een rode bal in het spel. Het komt wel eens voor dat één van de witte ballen wordt vervangen door een gele bal, om verwarring te voorkomen. Er bestaan ook binnen het carambolebiljart nog verschillende vormen van het spel: 

• Libre biljart: De bedoeling is om met de speelbal allebei de andere ballen te raken, en dat in één stoot. Lukt dit, dan is er sprake van een carambole en is de speler nogmaals aan de beurt. Lukt het de speler niet, dan is de tegenstander aan de beurt. Aan het begin van het spel beslis je voor hoeveel caramboles je speelt. De speler die het eerst zijn of haar aangegeven aantal caramboles bereikt, wint het spel. 

• Bandstoten

• Driebanden: Driebanden is een andere vorm van biljart die door de jaren heen erg populair is geworden. In principe gebruikt deze variant dezelfde regels als carambolebiljart. Toch is deze vorm een stuk lastiger, aangezien de speelbal minimaal drie banden moet hebben geraakt voordat de laatste bal wordt geraakt en de carambole compleet is. 

• Kader

• Honderden (4 ballen)

• Spel met zes ballen

• Het kurkspel (met dobbelstenen)

Poolbiljart

Poolen is een variant op het standaard biljart dat al redelijk snel is ontstaan. De sport wordt op een ander type tafel gespeeld, met een pocket in iedere hoek en in het midden van de twee lange zijden. Een standaard set van poolballen is genummerd van het nummer 1 tot en met nummer 15. De helft van de ballen hebben maar één kleur, deze ballen worden de solids genoemd. De achtste bal is een zwarte bal. De andere helft van de ballen, nummers 9 tot en met 15, hebben witte zijkanten en een gekleurde band. Dit worden de halve ballen of stripes genoemd. De ene speler probeert alle solids in de pockets te krijgen en de andere speler alle stripes. Dit wordt bepaald door degene die als eerst een bal in een pocket krijgt. Is dit een solid? Dan speelt deze speler dat potje op de solids. Wanneer een speler alle ballen van zijn of haar soort in de pockets heeft gekregen, volgt alleen de 8-bal nog en dan heeft hij of zij gewonnen. De 8-bal moet in de pocket tegenover de pocket waar de laatste solid of stripe in is gegaan worden gestoot. Van pool zijn er ook weer verschillende varianten ontstaan:

• 8-ball

• 9-ball

• 10 - Ball

• One Pocket

• Pooker

• straight pool ofwel 14.1

Snooker

Snooker wordt net als pool gespeeld op een tafel met zes pockets. Deze variant van biljart speel je met 22 ballen, waaronder een witte stootbal, een gele bal (2 punten) , een groene bal (3 punten), een bruine bal (4 punten), en blauwe bal (5 punten), een roze bal (6 punten), een zwarte bal (7 punten) en 15 rode ballen (ieder 1 punt). Snooker is een van de meest ingewikkelde varianten van biljart, door de vele verschillende ballen die in het spel zijn. De bedoeling van het spel is dat je zo veel mogelijk punten scoort, wat je op twee manieren kunt doen. Je krijgt punten door zelf te scoren, maar ook als je tegenstander een fout maakt. Om het spel te beginnen moet je een rode bal putten. Wanneer dat lukt, mag je een gekleurde bal naar keuze proberen te scoren. Lukt dit, dan moet je weer verder met een rode bal, zo gaat het de hele tijd door. Nadat alle rode ballen weg zijn gespeeld, mag de speler die aan de beurt is nog een willekeurige gekleurde bal spelen, maar daarna moet er een vaste volgorde aan worden gehouden. Die volgorde is: geel, groen, bruin, blauw, roze, zwart.

Kegelbiljarten

Kegelbiljart is met name populair in Argentinië, Italië en Duitsland, waar het een traditie is die al zo’n 150 jaar staat. In Duitsland wordt het vooral gespeeld is Saksen en Brandenburg. De combinatie van biljart en een kegelspel is ontstaan rond 1840. Het is een van de jongste biljartspellen van tegenwoordig. De eerste kampioenschappen in kegelbiljart vonden plaats in het jaar 1881 in Wenen. Het is de enige discipline binnen het biljart waarin je de rode bal aan mag raken met de keu.

Golfbiljarten

Golfbiljart wordt ook wel tapbiljart genoemd en kan in een paar simpele stappen worden gespeeld. Het begint met de openingsstoot, die gespeeld wordt met de bal die voor het eigen doel van de speler ligt. Beide spelers stoten de bal gelijktijdig tegen de linkerband in een hoek van 120 graden. De speler die de bal het dichtst bij het doel van de tegenstander krijgt, mag het spel beginnen. Iedere speler speelt met vijf ballen in dezelfde kleur. Het doel van het spel is om als eerste al jouw ballen in het doel van de tegenstander te krijgen. Er zijn een aantal regels waar je rekening mee dient te houden bij golfbiljart:

• Je moet tijdens het stoten minstens 1 voet aan de grond houden.

• Je mag alleen je eigen ballen stoten.

• Je mag nooit rechtstreeks op een bal van je eigen kleur mikken. Dit moet via een band, tap of een bal van de tegenstander gebeuren.

• Je mag de bal niet in je eigen doel spelen.

• Als je een andere bal dan de bal die je gaat stoten beroert, is dit een fout en wordt het een toucher genoemd.

Fouten op deze regels zorgen ervoor dat je een beurt verliest. Wanneer er een fout wordt gemaakt, wordt de speelbal op een strafpunt gelegd. De eerste strafposities vind je aan de tappen van het eigen doel. Zijn die bezet, dan wordt de bal achter de middelste tappen aan de eigen kant gelegd. Zijn alle posities bezet, dan gaat de bal in ‘den bos’.

Andere spelvarianten

• CoBiCa (2 tot 6 spelers)

• 7-ball

• 10-ball

• One Pocket

• Lottery Pool (2 tot 7 spelers)

• Colorplay ook wel one-2-one (maximaal 7 spelers)

Beginopstelling (aquit)

Je begint met het opstellen van het spel. Iedere speler heeft een keu nodig. Biljartkeu's zijn korter dan de keus die men bij pool of snooker gebruikt. Daarnaast heb je drie ballen nodig, een witte speelbal, een witte speelbal met een zwarte vlek erop en een objectbal, die meestal rood is. In sommige gevallen wordt de witte bal met de zwarte vlek verwisseld voor een gele bal, zodat hij beter uit elkaar te houden is met de witte speelbal. De persoon die de lag wint, mag kiezen of hij of zij de witte bal of de witte bal met de stip wil. De objectbal plaats je op de voetvlek. Dat is de punt van de driehoek die je bij pool gebruikt. De speelbal van de tegenstander plaats je op de hoofdplaats.

Puntentelling

Bij carambolebiljart kunnen spelers op verschillende manieren punten scoren:

• Een Kanon: De speelbal wordt gekaatst zodat hij de rode en andere speelbal in hetzelfde schot raakt. Hiermee scoor je twee punten.

• Een pot: Wanneer de rode bal wordt geraakt door de speelbal van de speler, waarna de rode bal een pocket in gaat. Hiermee scoort een speler drie punten.

• In-uit: Wanneer een speler de speelbal raakt, een andere bal raakt en dan een pocket binnen gaat. Hiermee scoort een speler drie punten als de rode bal als eerste wordt geraakt en twee punten als de speelbal het eerste wordt geraakt.

Per opname kunnen combinaties van de bovenstaande manieren worden gespeeld, met een maximum van tien punten per opname.

Spelers & uitrusting

Engels biljart kan 1 tegen 1 of als dubbelspel worden gespeeld. De 1 tegen 1 variant is het meest populair. De tafel waarop het spel wordt gespeeld heeft exact dezelfde afmetingen als een snookertafel, namelijk 3569 mm x 1778 mm. Op veel plekken worden beiden spellen op dezelfde tafels gespeeld. Er worden drie ballen gebruikt, een rode, een gele en een witte. Iedere bal moet 52,5 mm groot zijn. Iedere speler heeft een keu die gemaakt kan zijn over hout of glasvezel en die gebruiken ze voor het stoten van ballen. Ten slotte heb je nog een stuk krijt nodig.

Beginopstelling

De speler die begint met stoten, moet de witte stootbal van achter de hoofdlijn op de klaargelegde ballen stoten. Dit wordt de breakstoot genoemd. Wanneer er met een breakshot meerdere ballen in gaan, moet de speler kiezen of hij of zij voor de ‘halve’ of ‘hele’ ballen wil spelen. Mist de speler de breakstoot, dan mag de tegenstander eerst kiezen. Wie welke ballen speelt wordt pas echt bepaald als een speler een bal in een pocket weet te stoten. Pas wanneer je alle ballen van je eigen kleur weg hebt gespeeld, mag je de zwarte 8-bal proberen te scoren.

Puntentelling

Je krijgt een punt voor iedere bal van je eigen soort (half of heel) die je weet te potten. Je wint het spel als je vervolgens de zwarte 8-bal weet te potten in de pocket tegenover de pocket waar je de laatste normale bal in hebt gekregen. Poolbiljart werkt met een call-shot, dat betekent dat spelers iedere keer moeten zeggen in welke pocket ze in bal willen stoten, voordat ze hun beurt beginnen.

Spelers & uitrusting

Biljart tafels die worden gebruikt voor pool vind je meestal in kroegen en sportcafé’s. Deze tafels beschikken altijd over zes pockets. Het reglement van officiële biljartverenigingen heeft vastgelegd dat de grootte van wedstrijdtafels op 8- en 9 ft ligt. Voor thuisgebruik of recreatieve faciliteiten zijn er ook tafels van andere afmetingen.

Beginopstelling

De beginopstelling bij snooker is enigszins vergelijkbaar met die bij pool. De 22 ballen worden klaargelegd in een driehoek opstelling. Een witte bal, de speelbal, 15 rode ballen met de waarde van 1 punt en 6 gekleurde ballen waarvan de waarde tussen de 2 en 7 ligt.

Puntentelling

De puntentelling bij snooker is wel erg anders dan bij pool. Alle ballen hebben een eigen waarde: de rode ballen 1 punt, de gele bal 2 punten, de groene bal 3 punten, de bruine bal 4 punten, de blauwe bal 5 punten, de roze bal 6 punten en de zwarte bal 7 punten. Er is een specifieke volgorde die spelers aan moeten houden bij het potten van de ballen. Een speler begint altijd met het potten van een rode bal, daarna een gekleurde, dan weer een rode, enzovoorts. Wanneer een rode bal in een pocket wordt gespeeld, blijft deze daar liggen. Gekleurde ballen worden steeds weer uit de pockets gehaald en opnieuw in het spel gebracht. De winnaar is uiteraard de speler met de meeste punten aan het einde.

Spelers & uitrusting

Voor snooker worden tafels gebruikt van 3,50 meter bij 1,75 meter met ieder zes pockets. Dit zijn dus dezelfde tafels die gebruikt worden voor pool. Iedere speler gebruikt een keu van hout of glasvezel om de ballen te stoten.